Οι ρυθμίσεις που πραγματοποιήθηκαν κατά την επταετία της δικτατορίας και το αντίκτυπο που είχαν στο κτισμένο περιβάλλον δεν μπορούν να αποτιμηθούν εύκολα. Ωστόσο, μέσα από το μάθημα προσπαθήσαμε να εξετάσουμε το πώς οι ρυθμίσεις αυτές εφάρμοσαν τις αρχές του μοντέρνου την ίδια στιγμή που σε Ευρώπη και Αμερική ανθίζει το Μεταμοντέρνο, και κυρίως, πώς επιστράτευσαν μία σειρά από φιλο-λαϊκές πολιτικές για το χώρο προκειμένου να εδραιώσουν ένα αναχρονιστικό, αντι-δημοκρατικό καθεστώς.
Λίγες παραγράφους κάτω από τον αναγκαστικό νόμο 394 για τη λογοκρισία, η νομοθεσία της χούντας περιλαμβάνει τη νομοθετική ρύθμιση για τα επιτρεπόμενα ύψη των οικοδομών και συστήμα της ελεύθερης δόμησης. Η ρύθμιση αυτή τροποποεί δραστικά τους μέχρι τότε οικοδομικούς κανόνες, αυξάνοντας, μαζί με τους ορόφους των οικοδομών, τις δυνατότητες εκμετάλλευσης της γης, απελευθερώνοντας τη μορφολογίας της οικοδομής απο το αστικό μέτωπο και τη συμπαγή μορφολογία του οικοδομικού τετραγώνου, και καθιερώνοντας ένα σύστημα ελεύθερης δόμησης. Στο αστικό τοπίο της Αθήνας της δικτατορίας προστίθεται μία σειρά ψηλών κτηρίων που δημιουργούν, αποσπασματικά, μία νέα κορυφογραμμή για την πόλη, όπως ο Πύργος των Αθηνών, του Πειραιά, της Πανόρμου και του ΟΤΕ. Παράλληλα, μία σειρά αρχιτεκτονικών διαγωνισμών που γίνεται υπό το καθεστώς της δικτατορίας φιλοδοξεί να αλλάξει την πόλη, εισάγοντας μία σειρά από δημόσια κτήρια όπως κτήρια διοίκησης, σχολεία και νοσοκομεία. Μέσα από τις προτάσεις για τα κτήρια αυτά βλέπουμε την τάση των αρχιτεκτόνων να ανταποκριθούν στις αρχές του μοντέρνου σε ένα κατά τα άλλα αναχρονιστικό πολιτικό σύστημα. Την ίδια εποχή, μία νέα γενιά αρχιτεκτόνων που αμφισβητεί όχι μόνο το μοντέρνο αλλά κυρίως, το καθεστώς της χούντας, οραματίζεται μία νέα αρχιτεκτονική που αντιστέκεται σε πολλαπλά μέτωπα.
Στο δεύτερο μέρος του μαθήματος μεταφερθήκαμε στην Τρούμπα του Πειραιά, μία συμβολική περιοχή που η χούντα επιχειρεί να “αναμορφώσει”, την Τρούμπα της αμαρτίας, της ανηθικότητας, την Τρούμπα των φτωχών. Η Βίλα του Ζαχαρίου, το νέο Δημαρχειακό Μέγαρο του Πειραιά και ο σταθμός επιβατών του Λιάπη, το μπάζωμα της Πειραϊκής και η μετατροπή του Πασαλιμανιού των ψαράδων σε σύγχρονη μαρίνα του ΕΟΤ με την υπογραφή του Άρη Κωνσταντινίδη ορίζουν μία αντιφατική εποχή, εποχή τεράτων και σημαντικών αλλαγών. Η υιοθέτηση της λαικής κουλτούρας απο καλλιτεχνες που πρωτοστατούν στο μετέπειτα αντιδικτατορικό πνεύμα έρχεται, στον Πειραιά της δικτατορίας, να δει με διαφορετική ματιά την ιστορία και να αμφισβητήσει τη συνέχεια που η δικτατορία προσπαθεί να δημιουργήσει.
Μάθημα_9_Η αρχιτεκτονική της επταετίας_Π_Τουρνικιώτης
Ιστορία & Θεωρία 6 